تاثیر جنگ سرد بر ادبیات
فریدون مجلسی اتحاد جماهیر شوروی، که در اواخر جنگ جهانی اول تأسیس شد، دولتی ایدئولوژیک بود که، با استناد به انبوهی از ادبیات فلسفی با ر یشۀ تاریخی از افلاطون تا هگل و مارکس تا ادبیات کاربردی لنین و تروتسکی و استالین، خود را بر حق می‌دانست. این دولت پیش‌بینی جنگ طبقاتی مارکسیستی و در […]
دیپلماسی فرهنگی شوروی در ایران
نودار موساکی و لانا راوندی-فدای اتحاد جماهیر شوروی یکی از نیروهای خارجی مؤثر در ایران نیمۀ اول قرن بیستم بود که پس از پیروزی سال ۱۹۳۴ استالینگراد واجد شأن و منزلتی روزافزون در عرصۀ بین‌المللی شد. اما پس از جنگ جهانی دوم، که این کشور به ناظری کم‌اهمیت در روابط خارجی ایران بدل شده بود، […]
شعر ایران و جنگ سرد
کامیار عابدی گفتمان عدالتخواهی و برابری‌طلبی پس از انقلاب اکتبر در روسیه (۱۹۱۷) و تشکیل کشور شوراها، به‌تدریج، به یکی از عمدهترین و غالبترین گفتمانها در جهان تبدیل شده بود. شمار در‌خور توجهی از فرهیختگان، روشنفکران و نیز بخشی از تودهها با اقبال به این گفتمان به «مرام اشتراکی» گراییدند یا دست‌کم با آن همدل […]
تاثیر جنگ سرد بر فضای فرهنگی-ادبی ایران
حسن میرعابدین پس از سخنرانی چرچیل در مارس ۱۹۴۶ دربارۀ فرو افتادن پردۀ آهنین شوروی بر برخی از کشورهای اروپایی، استالین وی را به جنگ افروزی متهم کرد. سخنرانی هری ترومن، رئیس‌جمهور آمریکا، در مارس ۱۹۴۷، مبنی بر ضرورت جلوگیری از پیشرفت کمونیسم در جهان، اعلان جنگ سرد بود.
مبارزه با کمونیسم و شوروی در عرصه نشر
کاوه بیات ایران، از دوره‌ای که به دلیل تنزل جایگاهش در مقام یک قدرت جهانی و منطقه‌ای به یکی از قربانیان عرصۀ رقابت و درگیری قدرت‌های جهانی و منطقه‌ای تبدیل شده بود، کشاکش‌های گوناگونی را تجربه کرد. یکی از این کشاکش‌ها جنگ سرد بین دو بلوک شرق و غرب و بازتاب آن در ایران بود […]
ایران‌شناسان شوروی و مطالعات ایران‌شناسی
امیر زمانی صحبت از زبانشناسی کار را به هزاره‌های قبل می‌کشاند، چیزی حدود قرن ششم قبل از میلاد و به شخصی به نام پانینی که به «پدر زبانشناسی» هم معروف است. اما به‌طور علمی از قرن هجدهم میلادی مطالعات جّدی روی زبان‌های مختلف شکل گرفت. در شوروی، اما بعد از انقلاب اکتبر، مطالعات زبانی اهمیت […]
نگاهی گذرا به ادبیات ایران در دوره جنگ سرد
نورالدین سالمی از شهریور ۱۳۲۰ ترجمۀ آثار نو یسندگان روس رونق گرفت. از روزنامۀ مردم گرفته تا مجلۀ پیام نو (ناشر افکار انجمن روابط ایران و شوروی) و نیز کتابی تحت عنوان بیست‌وپنج سالگی جمهوری آذربایجاِن شوروی که در سال ۱۳۲۴ از طرف انتشارات خانۀفرهنگ «ُوکس» به چاپ رسید. در این دوره، آثارگورکی، تولستوی، چخوف […]
فرهنگ و ادبیات شفاهی آذربایجان در دوران جنگ سرد
مهران داودی‌آذر وقتی سخن از «فولکور» می‌شود، انبوهی از مثل‌ها، اصطلاحات، شعرها، قصه‌ها، آداب، عادات و… را به اذهان متبادر می‌کند. این انبوه کلام زاییدۀ زیسِت مردمان کوچه و بازار و شهر و روستا است، مردمانی واقعًا موجود در بطن و متن «زندگی» و «تاریخ». انعکاس آرزوها، خشم‌ها، شیوۀ تفکر، افاضات، خرافات – جاری با […]
نشریات روس‌ها در ایران
گفت‌وگوی علی دهباشی با ابراهیم گلستا آقای گلستان، آیا شما دربارۀ کسانی‌که در‌حدود دهۀ ۲۰ و ۳۰ با ادبیات روس در ارتباط بودند و فعالیت‌هایی که داشتند اطلاعاتی دارید؟ به‌طورمثال با کسانی که ادبیات روسی ترجمه می‌کردند. خیر، من با آنها هیچ آشنایی نداشتم. یک آقایی بود که این کتاب‌ها را ترجمه می‌کرد، ولی من […]
جنگ سرد در عرصه ادبیات کودک و نوجوان
امین آریان‌راد براساس مادۀ سوم، انجمن می‌توانست درصورت امکان شعبی در دیگر شهرهای ایران راه‌اندازی کند. بر همین اساس در نیمۀ نخست سال ۱۳۲۳، شعبه‌‌های مشهد، تبریز، بابل، رشت، بندر پهلوی (بندر انزلی) و رضاییه (ارومیه) راه‌اندازی و در ادامه شعب قزوین، اردبیل، مراغه، خوی، سمنان، لاهیجان، رودسر، ساری، شفارود، پونل شفارود، بندر شاه، زنجان، […]