طبل شماره ۲ | جنگ سرد هنرهای زیبا (ب)

فصل اول | شمارۀ ۲
۲۰۸ صفحه
شهریور ۱۳۹۹

سرمقاله

در روند شکل‌گیری مقالات و مصاحبه‌های مجله، گاهی این سؤال پیش می‌آید که تأثیر جنگ سرد در ایران قابل اثبات است یا نه؟ اگر هر پدیده‌ای را بر اساس وقوع و وابستگی‌های ظهورش بپذیریم، فارغ از نظریۀ پراگماتیسم، می‌توان اثبات کرد که پس از گذشت سال‌ها این پدیده در زندگی روزمرۀ ما تأثیر داشته‌ است.

ما، در گذر از حال استمراری‌مان، نمی‌توانیم نوشتار را به‌تنهایی «نوآوری» و عامل ارتباط و انتقال پیام بدانیم؛ چراکه نباید فراموش کنیم نسبت خواننده با متن و بازنمایی آن در فرهنگ شفاهی‌مان نقش به‌سزایی دارد؛ این هم از آن روست که هر متن بنابر شرایط و تنوع مطالعات خوانندگان بعضاً پیامی دیگرگون را انتقال خواهد داد. ما فکر می‌کنیم سرانجام در این نوشتن‌ها و خواندن‌ها و شنیدن‌هاست که مخاطب در بستر متن به بیانی تازه می‌رسد و آن را با دیگر متن‌ها در قیاس می‌گذارد و پیوند می‌زند.

تاریخ پرسپکتیو ندارد؛ بنابراین هرچه که به زمان‌هایی دورتر بنگریم، لزوماً گنگ‌تر نخواهد بود. دست‌کم تاریخ معاصرمان این را نشان می‌دهد. در آن دوران رسانه‌های ثبت و ضبط مانند اکنون وجود نداشته و تاریخ همیشه متأثر از تصورات، بیم و امیدهای نگارنده‌‌اش بوده است. متن‌هایی که زیر سایۀ گسست‌ها، رؤیاهای ملت‌ها، پیروزی‌ها، شکست‌ها، خواب‌های سفاکانه و وحشت زیسته‌اند و سرمست از نفحۀ پیروزی یا افسردگی ناشی از رکود به تحریر درآمده‌اند. تاریخ اما به دلایل مختلفی ناخوانی‌های زیادی دارد، یکی‌ اینکه پیوسته و بی‌دست‌اندازش ببینیم و دیگرآنکه، همچون داستانی بی‌گره که پایان‌یافته، بدون رازش بپنداریم.

جنگ سرد در کشور ما یک بازۀ پنجاه‌سالۀ تاریخی است و پنجاه سال برای تاریخی هفت‌هزارساله قدر پلک‌زدنی است، مثلاً به قدر پادشاهی انوشیروان، شاه عباس یا ناصرالدین‌شاه. یک دوره که می‌شود همه‌چیزش را از دور دید، اما البته نه‌چندان به وضوح.

ادامه سرمقاله