بایگانی غلامحسین ساعدی
نمایندگان حزبی و نمایندگان واقعی
آیا مطابق با تقسیم‌بندی‌هایی که در دوران جنگ سرد صورت گرفت، تئاتر چپ در ایران وجود داشت؟ به این سؤال در دو سطح می‌توان پاسخ گفت؛ در سطح اول می‌توان به تئاتر چپ رسمی، وابسته به حزب توده، اشاره کرد و در سطح دوم به نویسندگان و کارگردانانی که مستقل از حزب و نگرش رسمی آن به کار خویش مشغول هستند. در سطح اول، که در تاریخ‌نگاری تئاتر ایران بارها بدان پرداخته شده است، شروع تئاتر چپ را مقارن با آغاز فعالیت‌های عبدالحسین نوشین می‌داند که خود از اعضای حزب توده بود و به‌نوعی یکی از پایه‌گذاران تئاتر به معنای مدرن و امروزی آن در ایران محسوب می‌شود.
چپ و مطالعات مردم‌شناسی و فرهنگ مردم ایران
بی‌گمان طرح موضوع گفتمان چپ با چنین گستردگی و آوردن آن در گفتاری کوتاه، اگر نگوییم ناممکن، کاری بس دشوار است و ناگفته پیداست از کژی و کاستی پرشمار برخوردار خواهد بود. مشکلات عمومی این روزها، به‌ویژه دشواری دسترسی به منابع، کار را سخت‌تر و البته پرنقص‌تر کرده است. با این همه، به سبب اهمیت موضوع، شاید طرح آن چندان هم بی‌فایده نباشد. دست‌کم خوانندگان فرزانه، به‌ویژه آنان که بازیگران جریان‌های سیاسی بوده و نیم‌نگاهی همواره به مطالعات مردم‌شناسی داشته‌اند و یا چنین مطالعاتی را در پیشبرد اهداف سیاسی خود مفید و مؤثر می‌دانسته‌اند، با خواندن آن بهانه‌ای برای پرداختن به موضوع و تصحیح متن پیش رو به‌دست می‌آورند.