یکی از ویژگی‌های بارز تحولات معماری در کشورهای عمدتاً مسلمان، در قرن بیستم، پیدایش گونه‌ای از تفکر و عمل معمارانه بود که تحت عنوان کلی معماری اسلامی شناخته شد. با وجود گوناگونی سبکی، چنین به‌نظر می‌رسید که این گونۀ معماری تلاشی برای پاسخ‌دادن به شرایط مدرن جهان امروز در عین آموختن از تجربیات گذشته، یعنی تاریخ معماری و ساختمان‌های دوران اسلامی، بود. اما این عنوان ظاهراً ساده - معماری اسلامی - روابط تاریخی، سیاسی و اجتماعی پیچیده‌ای را زیر چتر اسلامیت پنهان می‌کند؛ روابطی که اسلامی‌بودنشان به‌هیچ‌وجه محرز نیست. هدف من از این نوشتار گشودن پنجره‌ای‌ است به این روابط با طرح این پرسش که معماری اسلامی در زمان ما چگونه معماری است؟ به‌عبارت‌دیگر خاستگاه آنچه در تولیدات معمارانۀ امروزین عنوان اسلامی را بر خود دارد از کجاست؟ در این متن، عبارت معماری اسلامی نه به آثار تاریخی نظیر مساجد باشکوه اصفهان و شیراز، بلکه به گفتمانی امروزین اشاره دارد که خصوصاً در سال‌های 1970 پا گرفت و در توجیه تولیداتش به آن آثار تاریخی نظر دارد.