کوه در شاهنامۀ فردوسی و داستان‌های پهلوانی ایران جایگاهی ویژه دارد. گاه محل پنهان‌شدن و بزرگ‌شدن کودکی است که در آینده کارهای اساسی انجام خواهد داد، مانند فریدون و زال، و گاه محل غیب‌شدن شخصیت‌های آرمانی و منحصربه‌فرد است، مانند کیخسرو، و گاه محلی است برای پناه‌آوردن ایرانیان هنگام فرار از دست دشمن، مانند جنگ هماون که ایرانیان به سبب ناتوانی در مقابله با دشمن به این کوه پناه آوردند. در این مقاله، داستان‌های فولکلوریک دربارۀ شخصیت‌های داستان‌های حماسی و پهلوانی ایران و ارتباط آن‌ها با کوه را بررسی می‌کنیم. در جاهایی از شاهنامه نیز آمده است.