برایان واترمن۱ از سال 2001 در دانشگاه نیویورک به تدریس زبان و ادبیات انگلیسی مشغول است. او همچنین استاد مهمان در شعبۀ ابوظبی دانشگاه نیویورک است. واترمن دانش‌آموختۀ مطالعات آمریکا از دانشگاه بوستون است. حوزۀ مطالعاتی و پژوهشی او بیش از هر چیزی متمرکز بر پاپ‌آرت و زندگی روزمره در دهه‌های 70، 80 و 90 میلادی است و این حوزه را بیش از هر چیزی، با تمرکز بر حیات فرهنگی شهر نیویورک در این دوره از تاریخ معاصر آمریکا، دنبال می‌کند. مواد و مصالحی که واترمن مطالعات خود را با تمرکز بر آنها پیش می‌برد طیف وسیعی از رسانه‌ها و میانجی‌های فرهنگی– نقاشی، عکاسی، موسیقی، تئاتر و... – را شامل می‌شود.

شعب انجمن در شهرستان‌ها و فعالیت آنها براساس مادۀ سوم، انجمن روابط فرهنگی ایران با شوروی می‌توانست درصورت ‌امکان شعبی در دیگر شهرهای ایران راه‌اندازی کند.۱ بر همین اساس در نیمۀ نخست سال ۱۳۲۳، شعبه‌‌های مشهد، تبریز، بابل، رشت، بندر پهلوی (بندر انزلی) و رضاییه (ارومیه) راه‌اندازی و در ادامه شعب قزوین، اردبیل، مراغه، خوی، سمنان، لاهیجان، رودسر، ساری، شفارود، پونل شفارود، بندر شاه، زنجان، آستارا، شاهرود، سبزوار، کرمانشاه، اراک، گرگان، کرج، اصفهان، قوچان، نیشابور، بجنورد، سبزوار، تربت حیدریه، کاشمر، شیراز، گنبد کاووس، ماکو، سلماس، اشنو، مهاباد، مرند، میانه، میاندوآب و جلفا نیز آغاز به‌کار کردند.

وقوع انقلاب اسلامی در سال 1357 مهم‌ترین حادثۀ سیاسی تاریخ معاصر ایران است که علاوه­ بر تحول بنیادین در ساختار قدرت سیاسی، تغییرات اجتماعی، فرهنگی و هنری را نیز موجب شد؛ ازاین‌رو می‌توان آن را انقلابی تمام‌عیار دانست که همۀ اجزای جامعۀ ایرانی ازجمله هنرهای تجسمی را متأثر کرد. بررسی ویژگی‌های تصویری و ریشه‌های فکری و ایدئولوژیک هنرهای تجسمی و نسبت متقابل فرم و محتوا در نقاشی این دوره اهمیت بسیاری در تدوین تاریخ اجتماعی هنرهای تجسمی دورۀ معاصر دارد.

جنگ سرد در ایران چه زمانی آغاز شد و ‌ثأثیرات فرهنگی آن چه بود؟ جنگ سرد در ایران و آغازش به‌لحاظ تاریخی دارای چند ویژگی بخصوص است؛ یعنی هرچند ناشی از تقابل سیاست شوروی و آمریکاست، ولی شاه، بعد از ترورش در سال 1327، متوجه خطر اسلام‌گرایان و ائتلاف آنها با جریان فکری چپ می‌شود. تا قبل از آن شاه با اشتیاق با عوامل فرهنگی شوروی همکاری می‌کرد و فضای نمایشی و همایشی در اختیار آنها قرار می‌داد؛ شاه تکنوکرات بود و برایش توسعه و مدرن‌سازی اهمیت داشت، فرقی نمی‌کرد آمریکایی یا روسی، ولی از جایی که ثابت شد توسعه روسی، تاج و تختش را هدف گرفته، نسخۀ آمریکایی را معتدل‌تر دید و آن را پیش برد

به دهۀ ۲۰ و فعالیت انجمن روابط فرهنگی ایران و شوروی که می‌رسیم با چند تفسیر متضاد روبرو می‌شویم. برخورد هریک از این تفاسیر چیزی شبیه به مصادرۀ تاریخ است. از سویی، «چپ‌هراسی» هرآنچه به چپ و مارکسیسم منسوب است را به شوروی، زندان سیبری، استالین و محاکمۀ نویسندگان متصل و تحلیل می‌کند. در این تفسیر از هر ایدۀ قبل و بعد استالین نتایج استالینیستی استخراج می‌شود. در کنار اینها دشمنان «حزب توده» (نه منتقدان و رقبا) را داریم که حزب را جاسوس و فعالیت‌های مرتبط با آن را شکلی از خیانت می‌دانند. در مقابل این گروه، حامیان حزب توده و چپ قرار می‌گیرند که حزب را بنیانگذار همۀ چیزهای نو و ارزشمند معاصر ایران می‌دانند و نقش فراگیر حزب را گوشزد می‌کنند.

در چشم اندازی کلی به‌نظر می‌رسد توسعۀ عامرانه‌ای که رضاشاه به آن قائل و عامل بود، در اغلب اوقات در تقابل با فرهنگ عمومی مردم قرار می‌گرفت و چه‌بسا وجهه‌ای نامطلوب و معکوس برجای می‌گذاشت. در واقع به هر مقدار که توسعۀ مدرنیته در آن ایام سریع و مؤثر بود و حتی از جنبه‌های فراگیر عمومی برخوردار بود، نظیر تأسیس دانشگاه تهران و موزۀ ایران باستان، اما آن‌چنان نبود که وقایع تلخ و جابرانه‌ای نظیر واقعۀ کشتار مسجد گوهرشاد و یا مسئلۀ کشف حجاب را، که با تصورات مذهبی مردم نسبت داشت، از چشم عموم دور کند و رضایتمندی را سبب شود.

جریان نوگرایی در عرصۀ تجسمی ایران، پس از جرقه‌هایی پراکنده و با وقوع اتفاقاتی چون تأسیس دانشکدۀ هنرهای زیبای تهران در سال ۱۳۱۹، با ورود به دهۀ بیست خورشیدی، بدون دریافت شأن و مرتبه‌ای درخور و ایمن، در سایۀ افزایش فعالان این حوزه و مطالبات روزافزون اینان در پی دست‌یازیدن به جایگاهی شایسته، با نیازهای اجتناب‌ناپذیری مواجه شد. وجود مراکزی برای ارائه و نمایش آثار هنرمندان ازجملۀ مهم‌ترین این موارد بود. احتیاجی که در باب گونه‌های سنتی هنر تا به این تاریخ، به علت تفاوت در شیوه‌های ارائه و فروش و یا مطالبات گروه‌های درگیر، به‌گونه‌ای دیگر پاسخ داده می‌شد.

در راستای مقالۀ حبیب محمدی و شاگردانش مسیر طولانی‌ای طی شد و سعی بر آن بود تا به منابع جدیدی دست یابم. حبیب محمدی از حیث معلمی و تأثیری که بر شاگردانش در رشت داشته، اهمیت دارد. در آرشیو موزۀ هنرهای معاصر تهران و شهرداری رشت جستجو کردم و با دوستان و نزدیکانی که دیداری با او داشتند گفتگو انجام شد. خانوادۀ حبیب محمدی آلبومی از عکس‌های او را به آرشیو و مرکز اسناد رشت تحویل داده بودند که نامشخص بودن سرنوشت آن نقصانی در کسب اطلاعات شد. در آرشیوهای روسیه به دنبال آثار او، که قبل از مهاجرت به ایران توسط دولت شوروی مصادره شده بود، گشتم که باز هم ناکام ماندم.

در این مقاله به تأثیر جنگ سرد در تولید دیداری برای کودک و نوجوان در ایران پرداخته می‌شود، ساختار نوشتاری-دیداری مقاله برای خواننده باید تأکید شود. تصاویر بخشی از ساختار مقاله هستند. «حوادث ۲۱ ژوئیه (سی‌ام تیر) ممکن است کاملاً به‌صورت نقطۀ عطفی در تاریخ ایران درآید، چون برای اولین‌بار طبقۀ حاکم کوچک این کشور خود را در برابر توده‌های عظیم مردم، که به‌خوبی سازمان یافته‌اند، ناتوان می‌یابد. در آینده جلب پشتیبانی این توده‌ها ممکن است در برابر هر حکومتی، که بخواهد در ایران حکمرانی کند، به‌صورت عامل تعیین‌کننده درآید.» میدلتون، متصدی سفارت انگلستان در ایران.