دی ۱۳۹۹ | ۲۷ دقیقه
گفتگوی محمد طلوعی۱ با شهروز نظری۲
نویسنده، گوینده، صدابردار و تدوینگر: فرزان اسدیان
موسیقی اپیزودها: مانی جعفرزاده
> اینجا بشنوید
پیشنهاد می‌کنیم برای شروع، ابتدا بخش اول را بخوانید و بشنوید.
… نگاه سنتی و عارفانه‌ای که به اختصار شرح داده شد، موجب توجه بیشتر به انتزاع و دوری از مضامین روزمره و روایی شد. از سوی دیگر، در حرکتی موازی جریان پاپ امریکایی، گرایش به هنر عامیانه نیز از نکات قابل خوانش در هنر نقاشی از اواخر ده سی تا سال‌های منتهی به انقلاب است. دستاوردِ این مجموعه عوامل را به‌جز در نقاشی ِجنبش سقاخانه، در شکلگیری خط نقاشی در اواخر دهه چهل نیز می‌توان دید که برخلاف تمایل این جنبش به جهانی شدن به شیوه ایرانی، به معنا و مذهب توجه بیشتری دارد و آن نقاشی خط، به ویژه در آثار نسل اول چون احصایی، افجه‌ای و دیگران، است. در این میان، تالار قندریز با تکیه بر جستجوی هویت شکل گرفت.
انقلاب اسلامی موجب کمرنگ شدن ایده نقاشی فرم‌گرا و حاکمیت محتوا شد. با این همه نگاه کلی، همچنان نگاهی چپ‌گرا بود که برای نمونه دیوارنگاری‌های رئالیستی مکزیک را که هدفش تصویر کردن رنج مردم بر دیوارهای شهر بود را باز تولید میکرد. اما بحران این تفکر این بود که مدلی برای جستجوی معنا در این عرصه نیافتند. تالار قندریز راه جستجوی تاریخی را برای یافتن معنا و افزودن آن به نقاشی در پی گرفت. در انتهای جنگ سرد، نوعی برگشت به این ایده دیده می‌شود که چه هستیم و در جهان چه می‌کنیم. جریانی که شاید در کارهای زنده‌رودی، تناولی و دیگران با توجه به هنر فرودستانه با نوعی اطوارگری بازاری پیوند خورده بود، پس از انقلاب هم ادامه یافت و گرایش سنت‌گرایی در برابر جهان‌گرایی را در کارهای افرادی چون صادق تیرافکن و شادی قدیریان رقم زد یا به هنری تبدیل شد که به ریشه‌های فاخر و فرادستانه‌ای چون شاهنامۀ طهماسبی در آثار رضا درخشانی ارجاع میداد.
شوروی فروپاشید، جنگ سرد تمام شد و دیوار برلین فروریخت اما هنوز هم در هنر معاصر ایران جدال عقیدتی وجود داشت. ما پیوسته در نوسانی آلیس‌وار میان دو نیروی پیش‌راننده جهانی و سنتی هستیم. می‌توان موضوع گرایش به تاریخ را در بازخوانی آثار بهمن محصص، علی حاتمی، لطفی، سیا ارمجانی، علی بنی‌صدر و حتی منیر فرمانفرمائیان به راحتی ردیابی کرد.
۱- زادۀ ۱۳۵۸، رشت | نويسنده، فیلم‌نامه‌نویس و شاعر
۲- زادۀ ۱۳۵۶، تهران | نویسنده، منتقد هنری و مدیرِ گالری هما
