در 19 آگوست 2013 مصادف با شصتمین سالگرد سقوط دولت مصدق (نخست‌وزیر وقت ایران)، بایگانی سازمان امنیت ملی ایالات متحدۀ آمریکا اسنادی متعلق به سازمان سیا را منتشر کرد. این اسناد، که از حالت محرمانه خارج شده بود، نقش آمریکا در کودتای 28 مرداد را نشان می‌داد و انتشار آن - با تأیید واشنگتن - اولین اعتراف رسمی این کشور به دست‌داشتن سازمان سیا در طراحی و اجرای کودتای 1953 در ایران محسوب می‌شد.

فیروزه‌ کاشانی-ثابت را با اثر مهم و تأثیرگذارش، افسانه‌های مرزی: شکل‌گیری ملّت ایران (1804-1909)، می‌شناسیم؛ اثری که نشان می‌دهد شکل‌گیری جغرافیای «وطن» چگونه از دل منازعات مرزی در قرن نوزده ایران شکل گرفت. او نشان می‌دهد چگونه از جنگ‌های ایران و روس و انعقاد معاهدات گلستان و ترکمانچای با روس‌ها، معاهدۀ ارزنة‌الروم با عثمانی، عهدنامۀ پاریس بین ایران و انگلیس، تشکیل کمیسیون گلداسمیت برای تعیین مرزهای شرقی، عهدنامۀ برلین و مذاکرات بر سر تعیین مرز با روسیه در حوزه‌های مرتبط با دریای خزر - در کنار بی‌شمار حوادث و رویدادهای سیاسی - سرحدات ایران در قرن نوزدهم و اوایل قرن بیستم به‌شکل تام و تمامی شکل گرفت.

یکی از ویژگی‌های بارز تحولات معماری در کشورهای عمدتاً مسلمان، در قرن بیستم، پیدایش گونه‌ای از تفکر و عمل معمارانه بود که تحت عنوان کلی معماری اسلامی شناخته شد. با وجود گوناگونی سبکی، چنین به‌نظر می‌رسید که این گونۀ معماری تلاشی برای پاسخ‌دادن به شرایط مدرن جهان امروز در عین آموختن از تجربیات گذشته، یعنی تاریخ معماری و ساختمان‌های دوران اسلامی، بود. اما این عنوان ظاهراً ساده - معماری اسلامی - روابط تاریخی، سیاسی و اجتماعی پیچیده‌ای را زیر چتر اسلامیت پنهان می‌کند؛ روابطی که اسلامی‌بودنشان به‌هیچ‌وجه محرز نیست.

آمریکایی‌ها هیچ جریانی در موسیقی ما راه نینداختند. در واقع هیچ کشوری در ایران جریان موسیقی راه نینداخت! اگر منظورتان از ایران «تهران» است، قضیه متفاوت می‌شود. ایران به‌دلیل وسعت اقلیمی بیش از حد، پراکندگی اقلیمی خاص، چندفرهنگی بودن و از طرفی کشوری با مرزهای طولانی و مساحت بسیار که سه‌چهارم آن غیر قابل سکونت است و وجود این خرده‌فرهنگ‌ها به‌حدی غنایش زیاد است که فکر کنم هیچ جای دنیا همانند آن نمی‌بینید.

در جریان جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین (1320-1324/1941-1945)، عوامل گوناگونی، همچون لزوم امدادرسانی به کشورها و ملت‎های درگیر در جنگ و نیز وجود بحران‎های عظیمی همچون قحطی و بیماری‎های مسری در ایران و دیگر کشورها، دست به دست هم داده و انگیزه‎ای برای تشکیل و فعالیت گروه‎‌های خیریۀ کشورهای غربی و شوروی در ایران شد که ازآن‌جمله می‌توان به کمیتۀ کمک به آسیب‎دیدگان جنگ در شوروی،[1] صلیب سرخ آمریکا،[2] انجمن جمع‌آوری اعانۀ ایران و انگلیس[3] اشاره کرد.

کوکاکولا را در جهان به‌عنوان نماد آمریکا و هویت آمریکایی می‌شناسند و چنین مشهور است که در منازعات سیاسی، عموماً اخراج سفیر آمریکا و ممنوعیت ورود کوکاکولا به یک کشور به طور هم‌زمان اتفاق می‌افتد. جایگاه امروزین این برند نوشیدنی در جهان را بی‌هیچ تردیدی می‌توان به دنیای پر رمز و راز تبلیغات نسبت داد. رشد کوکاکولا در قرن بیستم و پیشرفت‌های دنیای تبلیغات اتفاقاتی هستند که به هم وابسته‌اند. به‌راستی چگونه یک کالای غیرضروری، که بیش از 99 درصد آن را آب تشکیل داده و فاقد ارزش غذایی خاصی هم هست، بازارهای بین‌المللی را درمی‌نوردد و به پای ثابت سفرۀ بسیاری از مردم جهان مبدل می‌شود؟

در تعریف پردۀ آهنین نوشته‌اند: ۷۰۰۰ کیلومتر سیم‌ خاردار، دیوار بتنی، برج‌های مراقبت که «شرق» و «غرب» را از هم جدا می‌کردند (ویکی‌پدیا). اما در زندگی جامعۀ ارمنیان ایران، با وجود اینکه نه دیوار بتنی بود و نه سیم‌ خارداری، این احساس می‌شد. «پردۀ آهنین» - بعد از خودِ اصطلاح متناقض «جنگ سرد»، جنگی که در آن از آتشِ تفنگ و توپ و انفجار نارنجک خبری نیست - شاید مشهورترین و متداول‌ترین و همه‌فهم‌ترین اصطلاحی باشد که این دوره از تاریخ جهان و رابطۀ بین ابرقدرت‌های شرق و غرب را تعریف می‌کند.

اگر یکی از اهداف ادبیات کودکان و نوجوانان را آماده‌کردن طفل و نوجوان برای «شناختن، دوست‌داشتن و ساختن محیط» خود بدانیم،[1] تصویرنگاری‎ها و عکس‎های چاپ‌شده در نشریات و کتاب‎های حوزۀ کودک و نوجوان را می‎توان مؤثرترین عامل برای انجام فرایند مذکور به‌شمار آورد.[2] عکس و تصویر در مقایسه با متن تأثیری به مراتب گسترده‎تر و پایدارتر در انتقال مفاهیم به ذهن مخاطبین دارد.[3]

این مقاله به بررسی شماری از نوشته‌ها و پژوهش‌های انجام‌شده دربارۀ آموزش در ایران می‌پردازد. [بازۀ زمانی مدنظر] از آغاز برنامۀ «اصل چهار» هری ترومن در ایران را تا لحظۀ ادغام آموزش در «انقلاب سفید» محمدرضاشاه پهلوی دربر می‌گیرد. در سال‌های اخیر، برخی از پژوهشگرانِ انجمن مورخان روابط خارجی آمریکا (SHAFR)،[1] من‌جمله من، نگاهی به کتاب‌ها و مقالات منتشرشده در این زمینه انداخته‌ایم و از این آثار و همچنین اسناد آرشیوی به‌عنوان منابع اولیه در مطالعۀ نحوۀ ادغام نظام‌های آموزشی آمریکایی در نظام آموزشی ایران در سال‌های آخر سلطنت شاه (1941-1979) استفاده کرده‌ایم.

اهمیت سیاسی معماری عموماً در ارتباط با [تأثیر فضا بر شکل‌گیری و] تبلور فضایی مفهوم شهروندی بررسی شده است؛ بازارها، مساجد، میادین و خیابان‌ها از بهترین نمونه‌های چنین فضاهایی هستند. در همین‌ راستا، یک معماری سیاسی تقریباً مفهومی همسان با معماری ساختمان‌های عمومی و یا فضای عمومی پیدا می‌کند، جایی که شهروندی ابتدا تبیین شده و سپس تمرین می‌شود. هرچند، عاملیت سیاسی معماری تنها منحصر به عرصۀ عمومی نمی‌باشد.