اتحاد جماهیر شوروی، که در اواخر جنگ جهانی اول تأسیس شد، دولتی ایدئولوژیک بود که، با ‌استناد به انبوهی از ادبیات فلسفی با ریشۀ تاریخی از افلاطون تا هگل و مارکس تا ادبیات کاربردی لنین و ‌تروتسکی و استالین، خود را بر حق می‌دانست. این دولت پیش‌بینی جنگ طبقاتی مارکسیستی و در اختیار گرفتن حکومت کارگری و دیکتاتوری پرولتاریا را تحقق بخشیده بود. به‌علاوه، با نگاه ایدئولوژیک خود می‌خواست بقیۀ جهان را نیز در این پیروزی شریک کند و در سایۀ آرمان کمونیستی در حکومتی جهانی متحد سازد؛ بدین‌سان، هرگونه مقاومتی را در برابر حقانیت خود دشمنی بورژوایی و امپریالیستی و استعماری می‌انگاشت. اما پس از آنکه بر نیروهای ضدبلشویک پیروز شد و بر جنگ خونین قدرت در داخل حزب و دولت فائق آمد، با دولت ایدئولوژیک دیگری در آلمان هیتلری مواجه شد: دولتی که ‌او نیز خود را بر حق می‌دید و انتظار داشت جهان را تحت سلطۀ خود درآورد.